ในโลกนี้ หลายสิ่งสามารถเปลี่ยนแปลงได้ ไม่ว่าจะเป็นรูปลักษณ์ภายนอก ฐานะ หรือสถานะทางสังคม แต่บางสิ่งไม่ว่าอย่างไรก็ไม่อาจเปลี่ยนได้ง่าย ๆ นั่นคือ ธรรมชาติและสัญชาตญาณที่แท้จริงของสิ่งมีชีวิต
บางคนเชื่อว่าหากพวกเขาสามารถเปลี่ยนแปลงภายนอกของตนเองได้ พวกเขาก็จะสามารถกลายเป็นสิ่งที่ต้องการได้อย่างสมบูรณ์ แต่เมื่อเวลาผ่านไป พวกเขาอาจต้องเผชิญกับความจริงว่า ไม่ใช่ทุกสิ่งสามารถถูกแปรเปลี่ยนได้เพียงเพราะความปรารถนา
เรื่องราวของพังพอนตัวหนึ่งที่มีความปรารถนาอันแรงกล้า มันอยากเป็นมากกว่าสิ่งที่มันเป็น แต่สิ่งที่มันต้องเผชิญหลังจากนั้น อาจไม่เป็นอย่างที่มันคาดหวังไว้ กับนิทานอีสปเรื่องพังพอนกับเทพีแห่งความรัก
เนื้อเรื่องนิทานอีสปเรื่องพังพอนกับเทพีแห่งความรัก
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ท่ามกลางป่าเขียวชอุ่มที่เต็มไปด้วยสัตว์ป่านานาชนิด พังพอนตัวหนึ่ง อาศัยอยู่อย่างว่องไวและปราดเปรียว มันชื่นชอบการไล่จับหนูเป็นอาหารและใช้ชีวิตอย่างอิสระในป่ากว้าง จนกระทั่งวันหนึ่ง ขณะเดินผ่านหมู่บ้านของมนุษย์ มันมองเห็นหญิงสาวผู้เลอโฉมนั่งอยู่ริมหน้าต่าง เส้นผมของเธอสยายพลิ้ว ดวงตาส่องประกายราวดวงดาว พังพอนตกหลุมรักเธอในทันที
“โอ้ สตรีผู้งดงาม ข้าหลงรักเจ้าแล้ว!” พังพอนพึมพำกับตัวเอง แต่มันรู้ดีว่า มันเป็นเพียงสัตว์ตัวเล็ก ๆ ไม่มีวันได้รับความรักตอบ ไม่มีมนุษย์คนใดจะมอบใจให้พังพอนตัวหนึ่ง แต่พังพอนไม่ต้องการยอมแพ้ “หากข้าเป็นมนุษย์ ข้าย่อมสามารถรักและปกป้องเธอได้!”
ด้วยความมุ่งมั่น พังพอนรีบวิ่งไปยังวิหารของเทพีแห่งความรักอโฟรไดท์ (Aphrodite) ผู้ปกครองเรื่องความรักและพรหมลิขิต เมื่อถึงที่หมาย มันหมอบลงกับพื้นแล้วกล่าวอ้อนวอน “โอ้ เทพีแห่งความรัก ได้โปรดเถิด! ข้าขอวิงวอนต่อท่าน โปรดทำให้ข้าเป็นมนุษย์เถิด!”
เทพีแห่งความรักปรากฏตัวขึ้น มองพังพอนด้วยสายตาอ่อนโยน “เหตุใดเจ้าจึงต้องการเป็นมนุษย์เล่า?”
“เพราะข้าหลงรักหญิงสาวผู้หนึ่ง แต่ข้าเป็นเพียงพังพอน ข้าไม่มีวันได้หัวใจของนาง หากข้าเป็นมนุษย์ ข้าย่อมสามารถรักและปกป้องนางได้!”
เทพีมองพังพอนนิ่ง ก่อนจะกล่าวขึ้น “เจ้ามั่นใจหรือว่าการเปลี่ยนร่างเป็นมนุษย์จะทำให้เจ้าเป็นเช่นมนุษย์ได้จริง ๆ?”
“แน่นอน ข้าไม่ต้องการเป็นพังพอนอีกต่อไป ข้าขอสาบานว่าข้าจะเป็นมนุษย์ที่ดีและรักนางสุดหัวใจ!”
เทพีทอดถอนใจ “จงเป็นไปตามคำขอของเจ้า” แล้วแสงเรืองรองก็ส่องลงมายังตัวพังพอน
เมื่อแสงสว่างจางหายไป พังพอนไม่ใช่พังพอนอีกต่อไป มันกลายเป็นชายหนุ่มรูปงาม ผิวพรรณผุดผ่อง ร่างกายแข็งแรงสมบูรณ์ “ข้าเป็นมนุษย์แล้ว! ข้าสามารถไปหานางได้แล้ว!”
เขาตรงไปยังบ้านของหญิงสาวที่เขาหลงรัก เมื่อเธอเห็นชายหนุ่มรูปงามมาเยือน นางก็ยิ้มต้อนรับด้วยความสุภาพ พวกเขานั่งสนทนากัน ชายหนุ่มที่เคยเป็นพังพอนรู้สึกตื่นเต้น เขาได้อยู่เคียงข้างหญิงที่เขาหลงรักแล้ว!
ขณะที่ทั้งสองสนทนากัน เสียงเล็ก ๆ ก็ดังขึ้นจากมุมห้อง “จี๊ด จี๊ด จี๊ด!” หนูตัวหนึ่งวิ่งผ่านพื้นบ้านไปอย่างรวดเร็ว ทันใดนั้น ดวงตาของชายหนุ่มเปลี่ยนไปทันที เขากระโจนเข้าใส่หนูตัวนั้นราวกับพังพอนที่กำลังล่าเหยื่อ!
หญิงสาวตกใจจนสะดุ้งถอยหลัง “เจ้าทำอะไรน่ะ!?” เธอร้องลั่นด้วยความตกตะลึง
ชายหนุ่มนิ่งไป เขาเพิ่งรู้ตัวว่าเผลอทำอะไรลงไป
เทพีแห่งความรักปรากฏตัวขึ้นอีกครั้ง “ข้าให้โอกาสเจ้าแล้ว แต่เจ้ายังคงเป็นเจ้าอยู่เสมอ”
เธอยกมือขึ้น และในพริบตา ชายหนุ่มก็กลับคืนร่างเป็นพังพอนดังเดิม
พังพอนเงยหน้าขึ้นมองเทพีอย่างตกตะลึง “ได้โปรดเถิด อย่าทำเช่นนี้กับข้า!”
“แต่เจ้าลืมไปหรือ? เจ้าอาจมีรูปลักษณ์ของมนุษย์ แต่เจ้าก็ยังคงเป็นพังพอนเสมอ สัญชาตญาณของเจ้าจะไม่มีวันเปลี่ยนแปลง”
พังพอนก้มหน้าลงอย่างเศร้าใจ มันเข้าใจแล้วว่า แม้จะเปลี่ยนรูปลักษณ์ภายนอก แต่นิสัยและธรรมชาติที่แท้จริงของมันยังคงเดิม
เทพีแห่งความรักหันไปหาหญิงสาวที่ยืนตกใจอยู่และกล่าวว่า “มนุษย์สามารถเปลี่ยนแปลงสิ่งที่ตนเป็นได้ แต่สัตว์นั้นยังคงมีธรรมชาติของมันเสมอ”
หลังจากนั้น เทพีแห่งความรักก็หายตัวไป ทิ้งให้พังพอนนั่งนิ่งอยู่เพียงลำพัง
พังพอนเดินจากไป มันได้เรียนรู้บทเรียนอันล้ำค่าจากความปรารถนาของมันเอง
มันมองดูเงาสะท้อนของตัวเองในลำธาร บัดนี้มันไม่อิจฉามนุษย์อีกต่อไป
เพราะมันรู้แล้วว่า แม้ภายนอกจะเปลี่ยนไปได้ แต่สัญชาตญาณและตัวตนที่แท้จริงของมันไม่อาจเปลี่ยนแปลงได้เลย
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า…
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า… “รูปลักษณ์ภายนอกอาจเปลี่ยนแปลงได้ แต่ธรรมชาติที่แท้จริงของสิ่งใดย่อมไม่เปลี่ยนแปลง”
พังพอนอาจกลายเป็นมนุษย์ แต่จิตใจของมันยังคงเป็นสัตว์ล่าเหยื่อ เช่นเดียวกับมนุษย์ บางคนพยายามเปลี่ยนแปลงตนเองเพื่อสิ่งที่ต้องการ แต่หากพวกเขาไม่เปลี่ยนแปลงจากภายใน สิ่งเหล่านั้นก็ไร้ความหมาย
“การเปลี่ยนแปลงที่แท้จริง ไม่ได้เกิดขึ้นจากภายนอก แต่เกิดขึ้นจากจิตใจภายในของเราเอง”
ที่มาของนิทานเรื่องนี้
พังพอนกับเทพีแห่งคาวมรัก (อังกฤษ: The Weasel and Aphrodite) เป็นหนึ่งในนิทานอีสป นิทานเรื่องนี้ถูกจัดลำดับอยู่ใน Perry Index ลำดับที่ 50 (Perry Index คือดัชนีการจัดหมวดหมู่ของนิทานอีสปที่รวบรวมและจัดลำดับโดย Ben Edwin Perry เพื่อใช้ในการศึกษาและอ้างอิงนิทานอีสปอย่างเป็นระบบ)
อโฟรไดท์ (Aphrodite) คือ เทพีแห่งความรัก ความงาม และความปรารถนา ในตำนานกรีก มีบทบาทสำคัญในการกำหนดชะตากรรมของมนุษย์และเทพเจ้า เทียบเท่ากับวีนัส (Venus) ในตำนานโรมัน
นิทานเรื่องนี้สะท้อน แนวคิดแบบนักปรัชญาสำนักสัจนิยม (Cynicism) ซึ่งเน้นเรื่อง “ธรรมชาติของสิ่งมีชีวิตไม่มีวันเปลี่ยนแปลง” เป็นนิทานสอนใจไม่ให้ ไว้วางใจผู้ที่มีนิสัยไม่ดี เพราะแม้พวกเขาจะเปลี่ยนรูปลักษณ์ภายนอกได้ แต่จิตใจของพวกเขาก็ยังคงเดิม
เรื่องราวนี้มี แนวคิดคล้ายกับนิทานชาดกเรื่อง “หนูกลายเป็นหญิงสาว” (The Mouse Turned into a Maid) ซึ่งกล่าวถึง หนูที่ถูกเสกให้กลายเป็นหญิงสาว แต่งงานกับมนุษย์ แต่สุดท้ายก็แสดงสัญชาตญาณเดิมออกมา