ในชีวิตของเรา อารมณ์ต่าง ๆ เกิดขึ้นและหายไปตามเวลา โดยเฉพาะอารมณ์โกรธที่บางครั้งเราควบคุมไม่ได้ แต่สิ่งที่สำคัญคือการเข้าใจว่าอารมณ์เหล่านั้นไม่ใช่ธรรมชาติที่แท้จริงของเรา เมื่อเราเรียนรู้ที่จะปล่อยวาง เราจะพบความสงบภายใน
นิทานเซนเรื่องหนึ่งเล่าถึงการสอนของอาจารย์เซนบังเคอิ ที่ช่วยศิษย์เข้าใจว่าอารมณ์โกรธไม่ใช่สิ่งที่ติดตัวเราแต่แรก และสามารถปล่อยวางได้หากเข้าใจความจริงนี้ กับนิทานเซนเรื่องอารมณ์โกรธ
เนื้อเรื่องนิทานเซนเรื่องอารมณ์โกรธ
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ณ วัดเซนแห่งหนึ่งบนเขาที่เงียบสงบ ณ จังหวัดฮาริมะ ญี่ปุ่น ศิษย์เซนคนหนึ่งเดินทางมาหาอาจารย์บังเคอิ ด้วยท่าทางวิตกกังวลและบอกว่า “อาจารย์ครับ ข้ามีอารมณ์โกรธที่ควบคุมไม่ได้เลยครับ ข้าพยายามทำทุกอย่างแล้ว แต่ทุกครั้งที่มันเกิดขึ้น ข้าก็ไม่สามารถหยุดมันได้”
อาจารย์บังเคอิ ฟังอย่างใจเย็น และตอบว่า “เจ้ามีสิ่งที่แปลกมาก ขอดูสิ่งนั้นหน่อยสิ”
ศิษย์ตอบกลับด้วยความรู้สึกไม่แน่ใจว่า “ตอนนี้ข้ายังไม่สามารถแสดงมันให้ท่านเห็นได้ครับ เพราะมันเกิดขึ้นเร็วมากและไม่สามารถควบคุมได้ในขณะนั้น”
อาจารย์บังเคอิถามต่อด้วยน้ำเสียงที่ยังคงสงบว่า “เมื่อไหร่เจ้าจะสามารถแสดงมันให้ข้าดูได้?”
ศิษย์ตอบว่า “มันเกิดขึ้นอย่างไม่คาดคิดครับ อาจจะในตอนที่ข้าอยู่คนเดียว หรือเมื่อมีสิ่งใดมาทำให้ข้ารู้สึกโกรธ”
บังเคอิยิ้มและกล่าวด้วยความเข้าใจว่า “ถ้าเช่นนั้นมันก็คงไม่ใช่ธรรมชาติที่แท้จริงของเจ้า ถ้ามันเป็นธรรมชาติของเจ้า เจ้าก็น่าจะสามารถแสดงมันให้ข้าดูได้ตลอดเวลา ถ้าสิ่งนี้เป็นส่วนหนึ่งของตัวเจ้า เจ้าคงสามารถควบคุมมันได้แม้ในช่วงเวลาปกติ”
บังเคอิพูดต่อไปว่า “เมื่อเจ้าลืมตาขึ้นมาบนโลกนี้ เจ้าก็ไม่ได้มีมันติดตัวมา และพ่อแม่ของเจ้าก็ไม่ได้มอบสิ่งนี้ให้กับเจ้า มันเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นภายหลังจากที่เจ้ามาอยู่ในโลกนี้ มันไม่ใช่ธรรมชาติที่แท้จริงของเจ้า”
หลังจากที่ อาจารย์บังเคอิได้กล่าวคำอธิบาย ศิษย์เริ่มตกตะลึงและเริ่มพิจารณาคำพูดของอาจารย์ เขานั่งนิ่งเงียบและเริ่มเข้าใจว่าอารมณ์โกรธ ไม่ใช่สิ่งที่เป็นธรรมชาติที่แท้จริงของเขา แต่มันเป็นเพียงอารมณ์ชั่วคราวที่เกิดขึ้นจากความคิดและการตอบสนองต่อสิ่งต่าง ๆ ที่ไม่สามารถควบคุมได้ในบางครั้ง
ศิษย์กล่าวอย่างช้า ๆ ว่า “อาจารย์ ข้าพบแล้วว่ามันไม่ใช่ส่วนหนึ่งของตัวตนที่แท้จริง ข้าไม่เคยเกิดมาพร้อมกับมัน และมันก็ไม่ได้เป็นสิ่งที่พ่อแม่มอบให้ข้า มันเป็นเพียงแค่สิ่งที่เกิดขึ้นจากการตอบสนองต่อสิ่งต่าง ๆ เท่านั้น ข้าคิดว่าอารมณ์โกรธก็เหมือนคลื่นที่ขึ้นลง มันไม่ได้เป็นธรรมชาติของข้า”
อาจารย์บังเคอิพยักหน้าด้วยความเข้าใจและกล่าวว่า “ใช่แล้ว เจ้าคิดถูกต้องแล้ว อารมณ์ต่าง ๆ เกิดขึ้นและหายไปเหมือนกับคลื่นในทะเล มันเป็นเพียงสิ่งที่ผ่านเข้ามาและผ่านไป ถ้าเจ้าสามารถเข้าใจความจริงนี้ได้ เจ้าก็จะไม่ตกเป็นทาสของอารมณ์เหล่านั้น”
ศิษย์รู้สึกขอบคุณและปล่อยวางความโกรธที่เคยมี เขารู้ว่าเมื่อเข้าใจธรรมชาติของอารมณ์ได้แล้ว เขาก็ไม่ต้องถูกอารมณ์เหล่านั้นควบคุม เขาสามารถเลือกที่จะอยู่กับความสงบและยอมรับสิ่งที่เกิดขึ้นโดยไม่โกรธหรือเกลียด
จากวันนั้นเป็นต้นมา ศิษย์ก็ไม่เคยถูกอารมณ์โกรธครอบงำอีกเลย เขาได้เรียนรู้วิธีปล่อยวางและยอมรับทุกสิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิตอย่างมีสติและสงบ
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า…
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า… อารมณ์โกรธไม่ใช่ธรรมชาติที่แท้จริงของเรา มันเป็นเพียงความรู้สึกชั่วคราวที่เกิดขึ้นจากการตอบสนองต่อสิ่งต่าง ๆ เมื่อเราตระหนักรู้ว่าอารมณ์เหล่านั้นไม่ใช่ตัวตนที่แท้จริงของเรา เราจะสามารถปล่อยวางและไม่ให้มันควบคุมชีวิตได้
การที่ศิษย์เริ่มเข้าใจว่าความโกรธไม่ใช่สิ่งที่เกิดมาพร้อมกับเขา แต่เป็นเพียงแค่สิ่งที่ผ่านเข้ามาและผ่านไป ทำให้เขาสามารถปล่อยวางและเลือกที่จะอยู่ในความสงบได้
อ่านต่อ: อ่านนิทานเซนสนุก ๆ สั้น ๆ ได้ข้อคิดดี ๆ เกี่ยวกับชีวิต, ความสงบ, และการปล่อยวาง
ที่มาของนิทานเรื่องนี้
นิทานเซนเรื่องอารมณ์โกรธ (อังกฤษ: Temper) นิทานเรื่องนี้มีที่มาจากคำสอนในเซน ซึ่งมุ่งเน้นให้ผู้ฝึกฝนเข้าใจธรรมชาติของอารมณ์และการตอบสนองของตนเอง อาจารย์บังเคอิ (Bankei) ซึ่งเป็นอาจารย์เซนที่มีชื่อเสียงในเรื่องการสอนให้คนปล่อยวางและเข้าใจถึงธรรมชาติที่แท้จริงของตัวเอง ได้ถ่ายทอดแนวคิดว่าอารมณ์โกรธ ไม่ใช่สิ่งที่เป็นตัวตนที่แท้จริงของเรา มันเป็นแค่ความรู้สึกที่เกิดขึ้นจากสิ่งที่ภายนอกกระทบ หรือจากความคิดที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาหนึ่ง
ปรัชญาของเซน สอนให้ผู้ฝึกฝนไม่ยึดติดกับอารมณ์หรือความรู้สึกที่ผ่านเข้ามา แต่ให้รับรู้ถึงความไม่เที่ยงของมัน และเลือกที่จะปล่อยวางเมื่อมันเกิดขึ้น นิทานเรื่องนี้สื่อถึงการตระหนักรู้ในธรรมชาติของอารมณ์ต่าง ๆ และการที่เราสามารถควบคุมตัวเองไม่ให้ถูกอารมณ์ชั่วคราวเหล่านั้นครอบงำได้
คติธรรม: “อารมณ์โกรธไม่ใช่ตัวตนที่แท้จริงของเรา มันเป็นเพียงความรู้สึกชั่วคราวที่ผ่านเข้ามา เมื่อเราเข้าใจธรรมชาติของมัน เราจะสามารถปล่อยวางและไม่ให้มันครอบงำชีวิตเราได้”