ในหมู่บ้านเล็ก ๆ แห่งหนึ่งของอิตาลี มีชายชราผู้โดดเดี่ยวอาศัยอยู่กับความฝันอันเรียบง่าย เขาต้องการมีลูกสักคนไว้เป็นเพื่อนและเติมเต็มหัวใจ วันหนึ่ง โชคชะตานำพาไม้ท่อนหนึ่งมาสู่มือของเขา ไม้ที่ดูเหมือนไม่ธรรมดาและเต็มไปด้วยชีวิตบางอย่างที่ซ่อนอยู่ มีเรื่องเล่าขานนิทานพื้นบ้านสากลจากอิตาลี
สิ่งที่เริ่มต้นจากเพียงหุ่นไม้ตัวหนึ่ง กลับกลายเป็นการเดินทางที่เต็มไปด้วยบทเรียนอันล้ำค่า เด็กชายตัวน้อยที่ถือกำเนิดขึ้นต้องเผชิญกับโลกกว้างที่เต็มไปด้วยสิ่งล่อใจและอันตราย ระหว่างทาง เขาจะต้องเรียนรู้ถึงคุณค่าของความซื่อสัตย์ ความรับผิดชอบ และความหมายที่แท้จริงของการเป็นมนุษย์ กับนิทานพื้นบ้านอิตาลีเรื่องพินอคคิโอ
เนื้อเรื่องนิทานพื้นบ้านอิตาลีเรื่องพินอคคิโอ
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ที่หมู่บ้านเล็ก ๆ แห่งหนึ่งเจปเปตโต ช่างไม้ผู้ยากจน ได้รับไม้ท่อนหนึ่งจากเพื่อน แต่ไม้ท่อนนี้ไม่ธรรมดามันขยับได้เองราวกับมีชีวิต!
“ไม้แปลกจริง…” เจปเปตโตพึมพำขณะใช้สิ่วสลักมันเป็นหุ่นกระบอก
เมื่อเขาแกะสลักปาก หุ่นไม้ก็กะพริบตาและหัวเราะ! เมื่อทำขาเสร็จหุ่นกระบอกตัวน้อยก็วิ่งหนีทันที
“จับมันไว้! มันขโมยของหรือเปล่า?” ชาวบ้านร้องลั่น
สุดท้าย ตำรวจจับตัวเจปเปตโตไปเพราะเข้าใจผิด ส่วนพินอคคิโอหนีรอดและกลับถึงบ้าน ที่นั่นเอง เขาได้พบกับจิ้งหรีดพูดได้
“เด็กดีต้องเชื่อฟังพ่อแม่และตั้งใจเรียน” จิ้งหรีดเตือน
“ข้าจะทำอะไรก็เรื่องของข้า!” พินอคคิโอเถียงก่อนขว้างค้อนใส่จิ้งหรีดจนมันหนีไป
วันรุ่งขึ้น เจปเปตโตกลับมาบ้านและให้อภัยพินอคคิโอ แม้เขาจะดื้อแค่ไหน เจปเปตโตก็ยังรักเขา
“พรุ่งนี้เจ้าต้องไปโรงเรียนนะ” เจปเปตโตมอบหนังสือเรียนให้ แม้ต้องขายเสื้อคลุมตัวเองเพื่อซื้อ
แต่ระหว่างทางไปโรงเรียนพินอคคิโอได้ยินเสียงดนตรี จากโรงละครหุ่นกระบอก
“ต้องสนุกแน่ ๆ!” เขาตื่นเต้น และขายหนังสือเรียนเพื่อซื้อตั๋วเข้าชม
ที่นั่น เขาพบกับมังญาฟูโอโกเจ้าของคณะละคร ผู้ซึ่งตอนแรกขู่ว่าจะโยนเขาเข้ากองไฟ!
“โปรดไว้ชีวิตข้าด้วย!” พินอคคิโอร้องไห้
แต่มังญาฟูโอโกกลับสงสารเขา และมอบเหรียญทองห้าเหรียญ ให้พากลับไปให้พ่อ
ระหว่างทางกลับบ้าน พินอคคิโอถูกจิ้งจอกกับแมวหลอก
“ฝังเหรียญที่ ทุ่งมหัศจรรย์ แล้วมันจะงอกเป็นต้นไม้เงิน!” จิ้งจอกพูดเสียงเย้ายวน
“จริงเหรอ? งั้นข้าจะรวยแน่!” พินอคคิโอเชื่ออย่างสนิทใจ
แต่เมื่อเขาหลับ พวกมันก็ ขุดเอาเหรียญทั้งหมดไปและหนีไปทันที
เช้าวันต่อมา พินอคคิโอตื่นขึ้นมาพบแต่ดินเปล่า ๆ และทันใดนั้นโจรสองคน (ที่จริงคือจิ้งจอกกับแมวปลอมตัวมา) ก็กระโจนเข้าใส่เขา! “ส่งเงินมา!” พวกมันขู่
พินอคคิโอพยายามหนี แต่สุดท้ายถูกจับแขวนคอไว้บนต้นไม้… ทุกอย่างมืดลง
พินอคคิโอหมดสติจากการถูกแขวนคอ แต่ก่อนที่เขาจะสิ้นใจนางฟ้าผมสีฟ้า ปรากฏตัวขึ้นพร้อมบริวารเวทมนตร์ “รีบช่วยเด็กคนนี้เร็วเข้า!” นางฟ้าสั่ง
พินอคคิโอฟื้นขึ้นมาในบ้านของนางฟ้า รู้สึกมึนงง “ข้าอยู่ที่ไหน?” เขาถาม
“เจ้าปลอดภัยแล้ว พินอคคิโอ แต่บอกข้าสิ… ทำไมเจ้าถึงมาอยู่ที่นี่?” นางฟ้าถามเสียงอ่อนโยน
พินอคคิโออายเกินกว่าจะยอมรับว่าถูกจิ้งจอกกับแมวหลอก จึงโกหกว่า “ข้าโดนโจรปล้นกลางทาง!”
ทันใดนั้น จมูกของเขายาวขึ้น! “เอ่อ… ข้าทำเหรียญตกหายไปเอง!”
จมูกของเขายาวขึ้นอีก! นางฟ้าส่ายหน้า “พินอคคิโอ เจ้ากำลังโกหกใช่ไหม?”
พินอคคิโอพยายามปิดจมูกตัวเอง แต่ยิ่งพูดโกหก จมูกก็ยาวขึ้นเรื่อย ๆ จนแทบชนเพดาน! “พอแล้ว! ข้าสารภาพ ข้าถูกหลอกจริง ๆ!”
เมื่อเขาพูดความจริงจมูกก็กลับเป็นปกติ นางฟ้าลูบศีรษะเขาเบา ๆ “เด็กดีต้องไม่โกหก จำไว้นะ”
นางฟ้าช่วยพินอคคิโอให้เดินทางกลับบ้าน แต่ระหว่างทาง เขากลับพบกับสิ่งเย้ายวนอีกครั้ง…
ระหว่างทางกลับบ้าน พินอคคิโอพบกับเด็กชายชื่อแลมป์วิค “ทำไมเจ้าดูเคร่งเครียดนัก?” แลมป์วิคถาม
“ข้ากำลังกลับบ้านไปหาเจปเปตโต” พินอคคิโอตอบ
แลมป์วิคหัวเราะ “น่าเบื่อจะตาย! ไปกับข้าสิ! ข้าจะพาเจ้าไป ดินแดนแห่งความสุข!”
“ดินแดนแห่งความสุข?” พินอคคิโอขมวดคิ้ว
“ใช่! ที่นั่นไม่มีโรงเรียน ไม่มีการบ้าน! มีแต่ของเล่น ขนมหวาน และสวนสนุก!” พินอคคิโอลังเล แต่สุดท้ายก็ตามไป
ที่ดินแดนแห่งความสุข เด็ก ๆ วิ่งเล่นกันอย่างสนุกสนาน ไม่มีใครคอยสั่งสอน ไม่มีการบ้าน ไม่มีระเบียบวินัย ทุกวันเต็มไปด้วยเสียงหัวเราะ “นี่มันสวรรค์ชัด ๆ!” พินอคคิโอหัวเราะ
แต่ไม่กี่วันต่อมาเขาเริ่มรู้สึกแปลก ๆ
“เอ๊ะ? ทำไมข้ารู้สึกคันหู…” พินอคคิโอเกาหู แต่แล้วเขาก็ต้องตกใจเมื่อพบว่าหูของเขากลายเป็นหูลา! “นี่มันอะไร!?” เขาร้อง
เมื่อเขามองไปที่แลมป์วิค เพื่อนของเขากำลังกลายเป็นลาเต็มตัว และพินอคคิโอก็ไม่สามารถหนีชะตากรรมนี้ได้! เขากลายเป็นลาสมบูรณ์แบบ!
พินอคคิโอถูกขายให้โรงละครสัตว์ ถูกบังคับให้แสดงโชว์ วันหนึ่งเมื่อเขาบาดเจ็บและเดินไม่ได้อีก เขาถูกเจ้าของละครสัตว์โยนลงทะเล! ตูม!
ร่างของพินอคคิโอจมลงไปใต้ผืนน้ำ และทันใดนั้นร่างลาของเขาก็ค่อย ๆ สลายไป เผยให้เห็นร่างหุ่นไม้เดิมของเขา
แต่ก่อนที่เขาจะดีใจ เงาดำขนาดใหญ่ก็พุ่งเข้ามาหาเขาอย่างรวดเร็ว…! มันคือปลาวาฬยักษ์!
“ไม่!!!” พินอคคิโอร้องลั่น ก่อนที่ทุกอย่างจะมืดลงอีกครั้ง…
พินอคคิโอถูกกลืนเข้าไปในท้องของปลาวาฬยักษ์ ท่ามกลางความมืดและกลิ่นอับ เขาเห็นแสงไฟริบหรี่ และเมื่อเดินเข้าไปใกล้ เขาก็พบชายชราผมขาวที่นั่งอยู่ข้างกองไฟ “พ่อ!” พินอคคิโอร้องลั่น
เจปเปตโตหันมาและแทบไม่เชื่อสายตา “พินอคคิโอ! เจ้ามาอยู่ที่นี่ได้อย่างไร?”
พินอคคิโอวิ่งเข้าไปกอดพ่อ น้ำตาคลอ “ข้าคิดถึงพ่อ! ข้าเสียใจที่หนีไป ข้าสัญญาว่าจะไม่ทำให้พ่อเป็นห่วงอีก!”
เจปเปตโตน้ำตาไหล “พ่อก็คิดถึงเจ้า… พ่อออกตามหาเจ้าจนเรือล่ม และถูกปลาวาฬกลืนเข้ามาที่นี่”
พินอคคิโอรู้สึกผิดที่ทำให้พ่อเดือดร้อน แต่คราวนี้เขาตัดสินใจว่าจะพาพ่อออกไปให้ได้
พินอคคิโอคิดแผนจุดไฟให้เกิดควัน ปลาวาฬไอแรงขึ้นเรื่อย ๆ จนกระทั่ง จามพวกเขาออกมาจากปาก!
กลางทะเลที่มืดมิด พินอคคิโอว่ายน้ำพาเจปเปตโตไปที่ฝั่ง แม้ตัวเองจะเหนื่อยล้าและแทบหมดแรง แต่เขาก็ไม่หยุด จนสุดท้าย พวกเขาก็ถึงชายฝั่งได้สำเร็จ แต่เจปเปตโตหมดสติ!
“พ่อ! ตื่นสิ!” พินอคคิโอโน้มตัวลงฟังเสียงหายใจของพ่อ พินอคคิโอรีบออกไปหาน้ำและอาหาร เขาทำงานหนักเพื่อดูแลพ่ออย่างไม่เห็นแก่เหน็ดเหนื่อย
คืนหนึ่งนางฟ้าผมสีฟ้าปรากฏตัวขึ้นอีกครั้ง “พินอคคิโอ เจ้าพิสูจน์แล้วว่าเจ้าเป็นเด็กที่แท้จริงแล้ว”
คืนนั้น พินอคคิโอเข้านอนอย่างสงบ เช้าวันต่อมา… เขาตื่นขึ้นมาและพบว่า… ตัวเองกลายเป็นเด็กมนุษย์จริง ๆ!
“ข้ากลายเป็นเด็กจริง ๆ แล้ว!” พินอคคิโอร้องดีใจ เจปเปตโตลืมตาขึ้นมาและยิ้มอย่างมีความสุข
“ลูกของพ่อ… ในที่สุด ความฝันของพ่อก็เป็นจริงแล้ว!”
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า…
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า… ความซื่อสัตย์เป็นสิ่งสำคัญ เพราะการโกหกแม้เพียงเล็กน้อยก็อาจนำไปสู่ปัญหาใหญ่ พินอคคิโอเรียนรู้ว่าทุกครั้งที่เขาโกหก เขาต้องเผชิญกับผลลัพธ์ที่เลวร้าย และในที่สุดเขาก็เข้าใจว่าความจริงใจคือสิ่งที่มีค่า
ความรับผิดชอบทำให้เราเติบโต พินอคคิโอเริ่มต้นจากเด็กที่ดื้อรั้น เอาแต่ใจ และไม่สนใจผลที่ตามมา แต่เมื่อเขาเลือกที่จะดูแลเจปเปตโต และทำงานหนักเพื่อช่วยพ่อ เขาก็เปลี่ยนเป็นคนใหม่
ความเสียสละคือสิ่งที่ทำให้เราเป็นมนุษย์ที่แท้จริง พินอคคิโอไม่ได้กลายเป็นเด็กจริง ๆ เพียงเพราะได้รับพรจากนางฟ้า แต่เพราะเขาได้แสดงให้เห็นถึงความรัก ความเมตตา และความกล้าหาญที่จะทำสิ่งที่ถูกต้อง ความเป็นมนุษย์ไม่ได้ขึ้นอยู่กับร่างกาย แต่อยู่ที่จิตใจของเราเอง
ที่มาของนิทานเรื่องนี้
นิทานพื้นบ้านอิตาลีเรื่องพินอคคิโอ (อังกฤษ: The Adventures of Pinocchio) เป็นนิทานพื้นบ้านอิตาลีที่เขียนโดย คาร์โล คอลโลดี (Carlo Collodi) ตีพิมพ์ครั้งแรกในปี 1883 เรื่องราวต้นฉบับมีเนื้อหาที่มืดมนและเต็มไปด้วยบทเรียนสอนใจเกี่ยวกับศีลธรรม ความซื่อสัตย์ และความรับผิดชอบ
คอลโลดีเขียนนิทานเรื่องนี้เพื่อสอนเด็ก ๆ เกี่ยวกับผลลัพธ์ของการกระทำ โดยใช้พินอคคิโอเป็นตัวแทนของเด็กที่ดื้อรั้น ไม่เชื่อฟังผู้ใหญ่ และต้องเผชิญกับผลของการตัดสินใจที่ผิดพลาด ตัวละครและเหตุการณ์ในเรื่องมีลักษณะเป็นอุปมาอุปไมย ที่สะท้อนถึงชีวิตจริง เช่น การโกหกทำให้จมูกยาวเป็นสัญลักษณ์ของการที่คนโกหกมักถูกจับได้ หรือการที่พินอคคิโอถูกหลอกซ้ำแล้วซ้ำเล่าก็เป็นเครื่องเตือนใจว่าโลกภายนอกเต็มไปด้วยคนที่ไม่หวังดี
เวอร์ชันดั้งเดิมของ The Adventures of Pinocchio นั้นแตกต่างจากเวอร์ชันที่หลายคนรู้จักกันดี โดยเฉพาะฉบับแอนิเมชันของดิสนีย์ที่ออกฉายในปี 1940 เดิมที พินอคคิโอเป็นเด็กที่ดื้อรั้นและเรียนรู้บทเรียนของเขาอย่างยากลำบาก ในตอนแรกที่ตีพิมพ์แบบเป็นตอน ๆ คอลโลดีวางแผนให้เรื่องจบลงอย่างโหดร้าย โดยให้พินอคคิโอถูกแขวนคอและจบชีวิตลงเพราะความดื้อของเขา แต่เมื่อผู้อ่านร้องขอให้เขียนต่อ เขาจึงเพิ่มบทบาทของนางฟ้าผมสีฟ้า และเปลี่ยนให้เรื่องราวจบลงอย่างมีความหวัง โดยพินอคคิโอเรียนรู้จากความผิดพลาด และได้รับรางวัลเป็นการกลายเป็นเด็กจริง ๆ
นิทานเรื่องนี้กลายเป็นหนึ่งในวรรณกรรมเด็กที่มีอิทธิพลมากที่สุดของโลก และถูกดัดแปลงเป็นภาพยนตร์ ละครเวที และแอนิเมชันหลายครั้ง แต่ละเวอร์ชันมักจะมีการปรับเปลี่ยนให้เข้ากับบริบทของยุคสมัยและกลุ่มผู้ชม แต่แก่นแท้ของเรื่องการเรียนรู้จากความผิดพลาดและการเติบโตเป็นคนที่ดีขึ้นยังคงเป็นหัวใจสำคัญของพินอคคิโอ มาจนถึงทุกวันนี้