ในชีวิตของนักเดินทางทางจิตใจ บางครั้งการจากไปไม่ได้หมายความถึงการสิ้นสุด แต่เป็นเพียงการปล่อยวาง และยอมรับในความเปลี่ยนแปลงที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงได้
มีนิทานเซนเรื่องหนึ่งที่ถ่ายทอดการจากไปอย่างสงบของอาจารย์ท่านหนึ่ง ที่เลือกจะประกาศการจากไปของตนในวิธีที่เรียบง่ายและลึกซึ้ง ด้วยการเขียนข้อความสั้น ๆ ที่สะท้อนถึงความจริงของชีวิต กับนิทานเซนเรื่องการประกาศ
เนื้อเรื่องนิทานเซนเรื่องการประกาศ
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ในวัดแห่งหนึ่งบนภูเขา ท่านทันซาน อาจารย์เซนผู้เป็นที่เคารพ ได้ใช้ชีวิตอย่างสงบและเรียบง่าย แต่ในช่วงสุดท้ายของชีวิต เขากลับมีการกระทำที่เรียบง่ายและทรงพลัง ในวันที่ท่านรู้ว่าการจากไปใกล้เข้ามา ท่านได้เรียกศิษย์ของท่านมาหาและมอบหมายงานสำคัญ
“ข้าจะจากโลกนี้ไปในวันนี้” ท่านกล่าวกับศิษย์ผู้หนึ่ง ก่อนที่จะยื่นการ์ดที่เขียนข้อความไว้อย่างเรียบง่าย
“ข้าต้องการให้เจ้าช่วยส่งการ์ดเหล่านี้ให้ครบ 60 ใบ”
ศิษย์นั้นรับการ์ดเหล่านั้นด้วยความสงสัย และถามขึ้นว่า “ท่านอาจารย์ การ์ดเหล่านี้หมายความว่าอย่างไรหรือ?”
ท่านทันซานเพียงแต่ยิ้มและกล่าว “ข้าใกล้จะจากไปแล้ว นี่คือการประกาศครั้งสุดท้ายของข้า”
ท่านทันซานเขียนการ์ดทั้งหมด 60 ใบในวันสุดท้ายของชีวิต ข้อความในการ์ดนั้นเขียนอย่างชัดเจนและตรงไปตรงมา
“ข้ากำลังจากโลกนี้ไป
นี่คือการประกาศครั้งสุดท้ายของข้า
ทันซาน 27 กรกฎาคม 2435″
ท่านไม่ได้เขียนเพื่อให้คนรู้ว่าท่านกำลังจะจากไป แต่ท่านเขียนเพื่อเตือนให้ทุกคนตระหนักถึงความจริงของชีวิตที่มีการเริ่มต้นและสิ้นสุด เมื่อศิษย์ของท่านได้รับคำสั่งให้ส่งการ์ดไปยังทุกคนที่ท่านเคยรู้จัก
เขาก็ได้เห็นถึงความเรียบง่ายในคำพูดของท่าน มันไม่ได้ทำให้การจากไปกลายเป็นเรื่องใหญ่หรือเศร้าโศก แต่กลับทำให้ทุกคนเห็นถึงความสงบและยอมรับในความจริงของชีวิต
ท่านทันซานจากไปอย่างสงบและไม่มีเสียงคำอำลาจากท่าน แม้แต่ศิษย์ที่รักท่านมากที่สุดก็ไม่ได้พูดอะไร นอกจากการวางการ์ดที่ท่านเขียนไว้ทั้งหมด แล้วท่านก็เดินทางไปยังโลกอีกใบหนึ่งด้วยความสงบและความยอมรับ
หลังจากที่ศิษย์ของท่านทันซานส่งการ์ดไปครบทุกใบแล้ว ทุกคนก็เริ่มตระหนักถึงสิ่งที่ท่านได้ประกาศไว้ในข้อความอันเรียบง่าย ท่านไม่ได้พูดคำอำลา ไม่ได้สร้างความโศกเศร้าใด ๆ แต่ท่านเลือกที่จะเดินทางจากไปในความเงียบสงบ
การจากไปของท่านไม่ทำให้ใครรู้สึกว่ามันเป็นการสิ้นสุด แต่เป็นเพียงการยอมรับในความจริงของชีวิต ทุกคนต่างเห็นได้ว่า การจากไปของท่านคือส่วนหนึ่งของการเดินทางที่ไม่มีวันสิ้นสุด
ท่านทันซานไม่ได้ขอให้ผู้คนเสียใจหรือลำบากใจ แต่ท่านกลับให้บทเรียนอันลึกซึ้งเกี่ยวกับการยอมรับการเปลี่ยนแปลงของชีวิตอย่างสงบและเข้าใจ
ในช่วงเวลาที่ท่านจากไป ศิษย์และผู้ที่เคารพท่านยังคงคำนึงถึงคำประกาศสุดท้ายของท่านในใจ ว่า “การจากไป” เป็นเพียงการเดินทางไปสู่สิ่งที่ไม่สามารถมองเห็นด้วยตา
การ์ดทั้ง 60 ใบที่ท่านทันซานเขียนขึ้น กลายเป็นบทเรียนที่ไม่เพียงแค่บอกลาผู้คน แต่มันยังเป็นการสอนให้ทุกคนเข้าใจว่า ความตายไม่ได้เป็นสิ่งที่ต้องกลัวหรือหลีกหนี แต่เป็นส่วนหนึ่งของวงจรชีวิตที่ไม่มีที่สิ้นสุด
เมื่อท่านจากไปแล้ว ศิษย์และผู้ที่เคารพท่านไม่รู้สึกเศร้าโศกเหมือนครั้งก่อน แต่พวกเขากลับเข้าใจถึงความสำคัญของการใช้ชีวิตอย่างมีสติและเต็มที่ในทุกวัน โดยไม่ยึดติดกับสิ่งใด ๆ และเมื่อเวลามาถึง เราต้องยอมรับการเปลี่ยนแปลงด้วยความสงบ
การประกาศของท่านไม่เพียงแต่เป็นการบอกลาผู้อื่น แต่เป็นการตื่นรู้ถึงความจริงของชีวิตและความตายที่ไม่สามารถแยกออกจากกันได้ ท่านได้ทำให้ทุกคนเห็นว่าความสงบที่แท้จริงอยู่ในความยอมรับและการปล่อยวาง
ท่านทันซานจากไปโดยไม่มีเสียงปรบมือหรือการฉลองใด ๆ แต่การจากไปของท่านได้ทิ้งรอยประทับที่ยิ่งใหญ่ในจิตใจของผู้คน ที่จะไม่มีวันลืมการประกาศครั้งสุดท้ายของท่าน
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า…
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า… การยอมรับความจริงของชีวิตและความตายอย่างสงบ คือการตื่นรู้ที่ลึกซึ้งที่สุด เพราะการประกาศของท่านทันซานไม่ใช่การบอกลาที่เศร้าโศก แต่เป็นการสอนให้ทุกคนเห็นว่า “การจากไป” ไม่ใช่สิ่งที่ต้องหลีกหนี แต่เป็นส่วนหนึ่งของวงจรชีวิตที่เราควรยอมรับด้วยใจที่สงบและปล่อยวาง
ท่านทันซานไม่ได้แสดงความยิ่งใหญ่หรือคำสั่งสอนที่ซับซ้อน แต่ท่านเลือกที่จะแสดงออกผ่านการกระทำที่เรียบง่าย การประกาศครั้งสุดท้ายของท่านจึงเป็นการเตือนให้เราเข้าใจความจริงในชีวิต ที่ไม่ต้องการคำอธิบาย แต่ต้องการแค่การเข้าใจและยอมรับในสิ่งที่เป็น
อ่านต่อ: นิทานเซนสั้น ๆ ที่แฝงข้อคิดและช่วยให้คุณเข้าใจความสงบในชีวิต
ที่มาของนิทานเรื่องนี้
นิทานเซนเรื่องการประกาศ (อังกฤษ: Annoucement) มาจากเรื่องเล่าของท่านทันซาน (Tanzan) อาจารย์เซนผู้มีชื่อเสียงในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 ของญี่ปุ่น ท่านทันซานเป็นนักบวชเซนที่มีคำสอนลึกซึ้งเกี่ยวกับการใช้ชีวิตอย่างไม่ยึดติดกับสิ่งใดและการยอมรับในความจริงของชีวิตและความตายอย่างสงบ
ในช่วงสุดท้ายของชีวิต ท่านทันซานเลือกที่จะเขียนการ์ด 60 ใบ เพื่อประกาศการจากไปของตนเอง โดยข้อความในการ์ดนั้นเป็นเพียงการบอกกล่าวอย่างเรียบง่ายว่า “ข้ากำลังจากโลกนี้ไป” และ “นี่คือการประกาศครั้งสุดท้ายของข้า” ซึ่งท่านไม่ได้มุ่งหวังให้ผู้คนรู้สึกเศร้าหรือทำพิธีการอะไร แต่ท่านต้องการให้ทุกคนเข้าใจว่าการจากไปเป็นเพียงส่วนหนึ่งของชีวิตที่ควรยอมรับ
เรื่องนี้ถูกบันทึกและเผยแพร่เป็นหนึ่งในเรื่องเล่าของเซนที่มีความหมายลึกซึ้งเกี่ยวกับการยอมรับการตายและการดำเนินชีวิตอย่างสงบในปัจจุบัน ซึ่งยังคงเป็นที่รู้จักและเป็นแรงบันดาลใจในวงการเซนจนถึงปัจจุบัน
คติธรรม: “การจากไปไม่ใช่จุดสิ้นสุด แต่เป็นการเริ่มต้นของการปล่อยวาง และการยอมรับในทุกสิ่งที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ”