เมื่อครั้งหนึ่ง สิงโตผู้ทรงพลังเป็นที่เกรงกลัวในหมู่สัตว์ ไม่มีใครกล้าเข้าใกล้หรือท้าทายอำนาจของมัน มันเคยเป็นเจ้าป่าที่ไม่มีใครล้มได้ แต่เมื่อกาลเวลาเปลี่ยนไป ความยิ่งใหญ่ของมันก็เริ่มเลือนหาย พละกำลังที่เคยมีลดน้อยลง สัตว์ที่เคยหลบหนีและหวาดกลัวมันเริ่มกลับมาด้วยความตั้งใจที่แตกต่างจากอดีต
เรื่องราวนี้จะพาเราไปพบกับบทเรียนสำคัญเกี่ยวกับอำนาจ ความอ่อนแอ และศักดิ์ศรี กับนิทานอีสปเรื่องสิงโตเฒ่า
เนื้อเรื่องนิทานอีสปเรื่องสิงโตเฒ่า
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว สิงโตผู้เคยเป็นเจ้าป่า ครองความยิ่งใหญ่และน่าเกรงขามในหมู่สัตว์ทั้งป่า ทุกเสียงคำรามของมันทำให้สัตว์ต่างหวาดกลัว มันเคยล่าสัตว์นานาชนิด ทั้งหมูป่า วัวกระทิง และแม้แต่นกเล็ก ๆ สัตว์ทุกตัวต่างหลีกเลี่ยงการเผชิญหน้ากับมัน แต่เมื่อวันเวลาผ่านไป สิงโตเริ่มชราภาพ พละกำลังที่เคยมีลดน้อยลง มันกลายเป็นเพียงเงาของความยิ่งใหญ่ในอดีต
สิงโตเฒ่าต้องอยู่อย่างลำบากในถ้ำของมัน มันไม่สามารถล่าสัตว์ได้อีกต่อไป และต้องพึ่งพาเศษอาหารที่เหลือจากสัตว์อื่น ความอ่อนแอของมันไม่ได้เป็นความลับอีกต่อไป ข่าวแพร่สะพัดไปทั่วป่า สัตว์ที่เคยหวาดกลัวสิงโตเริ่มคิดถึงโอกาสที่จะแก้แค้น
วันหนึ่ง หมูป่าปรากฏตัวที่ปากถ้ำ มันเดินเข้ามาด้วยท่าทีมั่นใจ “เจ้าจำข้าได้ไหม?” หมูป่าพูดด้วยน้ำเสียงเยาะเย้ย “เจ้าคือผู้ที่เคยขับไล่ข้าจนแทบไม่มีที่ยืนในป่า! ตอนนี้ดูสิ เจ้ากลายเป็นอะไรไปแล้ว?”
สิงโตมองหมูป่าด้วยแววตาเหนื่อยล้าแต่ไม่ได้พูดอะไร หมูป่าหัวเราะเสียงดัง “วันนี้ข้าจะตอบแทนเจ้าบ้าง” มันใช้เขากระทุ้งเข้าที่สีข้างของสิงโต ก่อนจะพูดด้วยความสะใจ “นี่สำหรับทุกครั้งที่เจ้าทำให้ข้าต้องหลบหนี!” แล้วหมูป่าก็เดินจากไป
ไม่นานหลังจากนั้น วัวกระทิงก็เดินเข้ามา มันยืนจ้องมองสิงโตเฒ่าที่เคยเป็นผู้ล่าอันน่าเกรงขาม “ข้าจำได้ดี ครั้งหนึ่งเจ้าล่าข้าจนแทบเอาชีวิตไม่รอด” วัวกระทิงพูดพร้อมเสียงถอนหายใจเยาะเย้ย “แต่ดูตอนนี้สิ เจ้าคือสิงโตที่ทำอะไรข้าไม่ได้อีกแล้ว”
“เจ้าต้องการอะไร?” สิงโตถามด้วยเสียงอ่อนแรง
“ข้าไม่ได้ต้องการอะไรมาก” วัวกระทิงตอบ “เพียงแค่ข้าต้องการให้เจ้ารู้ว่าข้าไม่ได้กลัวเจ้าอีกต่อไป” จากนั้นมันใช้เขาขวิดเข้าที่สีข้างของสิงโตอย่างเบา ๆ ก่อนจะเดินจากไป
เมื่อข่าวการกลั่นแกล้งสิงโตแพร่สะพัด ลาตัวหนึ่งได้ยินเรื่องนี้ มันตัดสินใจไปเยี่ยมถ้ำของสิงโต ลาเดินเข้ามาใกล้พร้อมหัวเราะเยาะ “เจ้าคือเจ้าป่าผู้ยิ่งใหญ่ในอดีตใช่ไหม? ข้าคิดว่าเจ้าคงไม่ต่างจากสัตว์ธรรมดาในตอนนี้!”
“เจ้าเข้ามาที่นี่ทำไม?” สิงโตถามอย่างอ่อนล้า
ลาแสยะยิ้ม “ข้าแค่อยากลองทำในสิ่งที่ข้าไม่เคยกล้าทำมาก่อน” พูดจบ ลาก็ใช้ขาหลังเตะสิงโตอย่างแรง พร้อมหัวเราะเสียงดัง “เจ้าดูสิ ข้าก็สามารถทำให้เจ้าดูอับอายได้เหมือนกัน!”
สิงโตถอนหายใจลึก มันพูดด้วยเสียงที่แผ่วเบาและเต็มไปด้วยความเจ็บปวด “ข้าเคยรับมือกับผู้ล่าที่แข็งแกร่งกว่า และข้ายอมรับสิ่งที่พวกเขาทำเพื่อระบายความแค้น แต่การที่ข้าถูกสัตว์ต่ำช้าเช่นเจ้าดูหมิ่น นี่มันไม่ต่างจากการตายถึงสองครั้ง”
หลังจากนั้น สิงโตเฒ่าก็อยู่อย่างโดดเดี่ยวในถ้ำ ท่ามกลางเสียงหัวเราะเยาะของสัตว์ในป่า จนในที่สุด มันก็สิ้นลมหายใจอย่างเงียบงัน โดยไม่มีเกียรติหรือความยิ่งใหญ่ที่เคยมีหลงเหลืออยู่เลย
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า…
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า อำนาจและความยิ่งใหญ่ในอดีตเป็นสิ่งไม่จีรัง เมื่อถึงวันที่เราสูญเสียพละกำลังหรืออำนาจ การกระทำในอดีตอาจย้อนกลับมาสร้างความทุกข์ให้กับเรา การปฏิบัติต่อผู้อื่นด้วยความยุติธรรมและเมตตาในช่วงเวลาที่เรายังมีอำนาจ อาจช่วยป้องกันไม่ให้เราต้องเผชิญกับความอับอายในยามที่เราอ่อนแอ
ที่มาของนิทานเรื่องนี้
นิทานอีสปเรื่องสิงโตเฒ่า (อังกฤษ: The Lion Grown Old) เป็นหนึ่งในนิทานอีสป ถูกจัดอยู่ในลำดับที่ 481 ของ Perry Index (Perry Index คือดัชนีการจัดหมวดหมู่ของนิทานอีสปที่รวบรวมและจัดลำดับโดย Ben Edwin Perry เพื่อใช้ในการศึกษาและอ้างอิงนิทานอีสปอย่างเป็นระบบ) นิทานนี้ถูกนำมาใช้เป็นตัวอย่างของการถูกดูหมิ่นหรือเหยียดหยามจากผู้อื่นเมื่อสูญเสียอำนาจ นิทานเรื่องนี้มีข้อคิดคล้ายคลึงกับ “สุนัขกับหนังสิงโต” ซึ่งแสดงถึงการเย้ยหยันผู้ที่เคยยิ่งใหญ่แต่ต้องเผชิญความตกต่ำ ต่อมามีการเชื่อมโยงสุภาษิตที่มีความหมายคล้ายกันกับนิทานนี้ในภายหลัง
ในนิทานฉบับที่ ฟีดรัส (Phaedrus) เล่าไว้ เมื่อสิงโตแก่ชราและอ่อนแอลง หมูป่าและวัวกระทิงได้ล้างแค้นให้กับการโจมตีในอดีตโดยทำร้ายสิงโต แต่เมื่อมีลาเข้ามาร่วมด้วยและเตะสิงโต สิงโตจึงคร่ำครวญว่า การต้องทนรับการดูหมิ่นจากสิ่งมีชีวิตต่ำต้อยเช่นนั้น เปรียบเสมือนความตายครั้งที่สองของมัน
เมื่อผู้ใดสูญเสียความเคารพนับถือที่เคยมี สภาพอันน่าสังเวชของเขาจะกลายเป็นเป้าหมายแห่งการเย้ยหยัน แม้แต่จากผู้ที่ต่ำต้อยที่สุด