กาลครั้งหนึ่งในเมืองเล็ก ๆ ที่ผู้คนใช้ชีวิตด้วยความเรียบง่ายและเชื่อมั่นในคำมั่นสัญญา มีเรื่องเล่าของชายผู้หนึ่งที่เลือกเดินบนเส้นทางแห่งความโลภ แต่เขาไม่เคยคาดคิดว่าสิ่งที่ดูเหมือนจะเป็นเรื่องเล็กน้อยอย่างการละเมิดคำสาบาน จะนำมาซึ่งผลลัพธ์ที่ยิ่งใหญ่และการเผชิญหน้ากับเทพเจ้าผู้เฝ้าดูทุกคำพูดของมนุษย์
เรื่องราวนี้จะพาเราไปเรียนรู้ถึงความสำคัญของความซื่อสัตย์ และพลังของคำมั่นสัญญาที่ไม่ควรละเลย กับนิทานอีสปเรื่องฮอร์คอส เทพเจ้าแห่งคำสาบาน
เนื้อเรื่องนิทานอีสปเรื่องฮอร์คอส เทพเจ้าแห่งคำสาบาน
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ชายผู้หนึ่งได้รับเงินฝากจำนวนหนึ่งจากเพื่อนสนิทเพื่อเก็บรักษา แต่ด้วยความโลภ เขาเกิดความคิดที่จะเก็บเงินนั้นไว้เป็นของตัวเอง เมื่อเพื่อนของเขามาทวงเงินคืนและขอให้เขาสาบานต่อเทพเจ้า ชายคนนั้นรู้สึกไม่สบายใจ เพราะกลัวว่าการโกหกของเขาอาจนำมาซึ่งการลงโทษ
ด้วยความวิตกกังวล เขาจึงตัดสินใจหนีออกจากเมืองในคืนนั้นไปยังฟาร์มของตัวเอง ระหว่างทางที่ประตูเมือง เขาเห็นชายคนหนึ่งที่ขาพิการกำลังเดินออกนอกเมืองด้วย ชายผู้นั้นดูเหมือนจะเต็มไปด้วยพลังบางอย่างที่น่าเกรงขาม
“ท่านเป็นใคร และกำลังจะไปไหน?” ชายคนนั้นถามด้วยความสงสัย
ชายขาพิการตอบด้วยน้ำเสียงที่สงบนิ่งแต่หนักแน่น “ข้าคือฮอร์คอส เทพเจ้าแห่งคำสาบาน ข้ากำลังออกไปตามจับผู้ที่ละเมิดคำมั่นสัญญาและคำสาบานอันศักดิ์สิทธิ์”
เมื่อได้ยินเช่นนั้น ชายผู้โลภก็ตกใจ แต่เขาพยายามเก็บอาการไว้และถามต่อ “ท่านกลับมาเยี่ยมเมืองบ่อยแค่ไหนหรือ?”
ฮอร์คอสยิ้มเล็กน้อยก่อนตอบ “บางครั้งข้ากลับมาอีกครั้งใน 40 ปี บางครั้งก็ 30 ปี ขึ้นอยู่กับความเหมาะสม”
ชายผู้นั้นถอนหายใจด้วยความโล่งอก เมื่อคิดว่าเทพเจ้าจะไม่กลับมาในเร็ว ๆ นี้ ในวันถัดมา เขาจึงยืนต่อหน้าสาธารณชนและสาบานอย่างมั่นใจว่าเขาไม่เคยได้รับเงินฝากใด ๆ เลย
แต่ไม่นานหลังจากนั้น ในช่วงเวลาแห่งความลำพองใจ ฮอร์คอสก็ปรากฏตัวขึ้นอีกครั้งตรงหน้าชายคนนั้น เขาถูกจับตัวและพาไปยังขอบหน้าผาสูง ชายคนนั้นร้องลั่นด้วยความตกใจ “ทำไมท่านถึงกลับมาเร็วนัก? ท่านบอกว่าจะกลับมาอีกครั้งใน 30 ปี หรือ 40 ปีไม่ใช่หรือ?”
ฮอร์คอสตอบด้วยน้ำเสียงเย็นชา “เจ้าเข้าใจผิดไป ข้ากลับมาช้าก็จริง หากไม่มีใครยั่วยุข้า แต่หากมีผู้กระทำผิดอย่างเจ้าที่คิดว่าจะลบหลู่ข้า ข้าก็สามารถกลับมาได้ในวันเดียวกัน!”
ทันใดนั้น ชายผู้ละเมิดคำสาบานถูกนำตัวไปลงโทษอย่างสมควร เขาเรียนรู้ในช่วงเวลาสุดท้ายของชีวิตว่า การโกหกและละเมิดคำมั่นสัญญานั้นไม่อาจหลีกเลี่ยงผลลัพธ์ที่ร้ายแรงได้
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า…
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า คำมั่นสัญญาและคำสาบานเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ต้องรักษาไว้ การโกหกหรือการละเมิดคำพูดไม่เพียงแต่เป็นการลบหลู่ความไว้วางใจของผู้อื่น แต่ยังนำมาซึ่งผลลัพธ์ที่ร้ายแรงและการลงโทษที่อาจเกิดขึ้นโดยไม่คาดคิด เราจึงควรซื่อสัตย์และยึดมั่นในคำพูดของตนเสมอ
ที่มาของนิทานเรื่องนี้
นิทานอีสปเรื่องฮอร์คอส เทพเจ้าแห่งคำสาบาน (อังกฤษ: Horkos, the god of oaths) ในตำนานเทพเจ้ากรีกฮอร์คอส (Horkos) เป็นตัวแทนแห่งคำสาปที่เกิดขึ้นกับผู้ที่สาบานเท็จ ถูกจัดอยู่ในลำดับที่ 239 ของ Perry Index (Perry Index คือดัชนีการจัดหมวดหมู่ของนิทานอีสปที่รวบรวมและจัดลำดับโดย Ben Edwin Perry เพื่อใช้ในการศึกษาและอ้างอิงนิทานอีสปอย่างเป็นระบบ)
ตามคำกล่าวของเฮสิโอด (Hesiod) ฮอร์คอสเป็นบุตรของอีริส (Eris) เทพีแห่งความบาดหมางและความขัดแย้ง ฮอร์คอสถือเป็นหนึ่งในเทพผู้บังคับคำสาบาน ซึ่งมีบทบาทสำคัญในระบบความยุติธรรมของกรีกโบราณ โดยการสาบานถือเป็นพิธีกรรมสำคัญที่สะท้อนถึงความศักดิ์สิทธิ์และความซื่อสัตย์ในสังคมยุคนั้น
ในนิทานเล่าถึงชายคนหนึ่งที่รับเงินฝากจากเพื่อน และเมื่อถูกทวงถามตามคำสาบาน เขารีบหนีออกจากเมืองอย่างเร่งด่วน ระหว่างทางเขาพบกับชายขาพิการซึ่งบอกว่าเขาคือฮอร์คอส (Horkos) และกำลังเดินทางไปตามหาคนชั่วร้าย ชายคนนั้นถามฮอร์คอสว่ามักกลับมาเยี่ยมเมืองที่พวกเขาออกมาบ่อยแค่ไหน ฮอร์คอสตอบว่า “สี่สิบปี หรือบางครั้งสามสิบปี”
ชายคนนั้นเชื่อว่าตนเองปลอดภัยจากการลงโทษ จึงกลับมาในวันรุ่งขึ้นและสาบานว่าเขาไม่เคยได้รับเงินฝากนั้นเลย แต่ในทันทีทันใด ฮอร์คอสก็ปรากฏตัวและจะจับเขาโยนลงจากหน้าผา ชายคนนั้นโวยวายถามว่าทำไมเทพเจ้าถึงบอกว่าจะไม่กลับมาในอีกหลายปี แต่กลับมาลงโทษในวันเดียวกัน ฮอร์คอสตอบว่า “ข้าขอยืนยันว่า เมื่อใดที่ใครลบหลู่ข้าอย่างมาก ข้ามักจะไปเยี่ยมพวกเขาในวันเดียวกันเสมอ”
นิทานนี้แสดงให้เห็นว่า ไม่มีวันที่กำหนดตายตัวสำหรับการที่คนชั่วจะถูกลงโทษโดยพระเจ้า