ในโลกที่เต็มไปด้วยความวุ่นวายและความไม่แน่นอน ชีวิตของเรามักถูกท้าทายด้วยสิ่งที่ไม่จีรังยั่งยืน บางครั้งความงาม ความสำเร็จ หรือความฝันที่เราถือครองก็อาจหายไปในพริบตา เมื่อเราตระหนักถึงความไม่เที่ยงของสิ่งเหล่านี้ เราจึงเริ่มมองหาความสงบและความเข้าใจในสิ่งที่แท้จริง
นิทานเซนเรื่องหนึ่งเกี่ยวกับเรียวเนน หญิงสาวผู้เคยมีความงามและชื่อเสียง ได้ตัดสินใจปล่อยวางสิ่งที่เคยผูกมัดเธอไว้ เพื่อเดินตามทางของเซนและตระหนักรู้ในธรรมชาติของชีวิต กับนิทานเซนเรื่องการตระหนักรู้ของเรียวเนน
เนื้อเรื่องนิทานเซนเรื่องการตระหนักรู้ของเรียวเนน
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ในดินแดนญี่ปุ่นที่เต็มไปด้วยป่าเขาและวัดวาอาราม มีหญิงสาวผู้หนึ่งเกิดมาในตระกูลที่มีชื่อเสียงและเกียรติยศ
เรียวเนนเกิดในปี 1797 เป็นหลานสาวของนักรบชื่อดังชาวญี่ปุ่น “ชินเก็น” ผู้มีชื่อเสียงในด้านการเป็นนักรบที่มีฝีมือและกลยุทธ์ที่เฉียบขาด
ขณะที่เธอยังเด็ก เรียวเนนมีพรสวรรค์ในการประพันธ์บทกลอนและมีความงามที่ดึงดูดใจผู้คน ตั้งแต่เมื่อเธออายุได้เพียง 17 ปี เธอได้รับเลือกให้เป็นหนึ่งในสาวงามที่เข้าไปรับใช้จักรพรรดินีในพระราชวัง
ชีวิตของเรียวเนนในช่วงนี้เต็มไปด้วยความหวังและความฝัน เธอมีอนาคตที่สดใสและเต็มไปด้วยโอกาสที่รอคอย แต่เมื่อจักรพรรดินีทรงเสด็จสวรรคตอย่างกะทันหัน ความฝันของเธอก็พังทลายลงในพริบตา
การสูญเสียครั้งนี้ทำให้เรียวเนนเริ่มตระหนักถึงความไม่แน่นอนของชีวิต ในโลกนี้ทุกสิ่งล้วนมีวันหมดอายุ เธอรู้สึกถึงความว่างเปล่าภายในใจ จึงเกิดความคิดที่จะศึกษาธรรมะและฝึกฝนเซนเพื่อหาคำตอบของชีวิตที่แท้จริง
เมื่อเรียวเนนตัดสินใจที่จะศึกษาธรรมะและฝึกฝนเซน ครอบครัวของเธอไม่เห็นด้วย พวกเขามองว่าเธอเป็นผู้หญิงที่ยังมีอนาคตในสังคมและความงามของเธอไม่ควรถูกทิ้งไปในทางที่ไม่แน่นอน
พวกเขาบังคับให้เธอแต่งงาน และด้วยความอ่อนแอของวัยสาวที่ยังไม่สามารถตัดสินใจได้เต็มที่ เรียวเนนจึงยอมตกลงที่จะมีชีวิตแต่งงานตามคำขอของครอบครัว โดยเธอสัญญากับตัวเองว่า หากเธอมีลูกครบสามคนแล้ว เธอจะได้บวชตามที่เธอต้องการ
ชีวิตแต่งงานของเธอเป็นไปตามเงื่อนไขที่วางไว้ และเมื่อเธออายุ 25 ปี เธอได้บุตรครบตามจำนวนที่ครอบครัวต้องการ แต่ถึงอย่างนั้นเธอก็ยังไม่ยอมแพ้ความปรารถนาของตัวเอง
ในที่สุด เมื่อเธอมั่นใจในความต้องการของตนเอง เธอก็ตัดสินใจตัดผมและเปลี่ยนชื่อใหม่เป็น “เรียวเนน” ซึ่งหมายถึงการ “ตระหนักรู้” หรือการรู้แจ้งชัดเจนในชีวิต เธอเริ่มต้นเดินทางในเส้นทางใหม่ที่เต็มไปด้วยความท้าทาย
หลังจากที่เรียวเนนตัดสินใจบวชและเปลี่ยนเส้นทางชีวิตใหม่ เธอเดินทางไปยังเมืองเอโดะ (โตเกียวในปัจจุบัน) โดยหวังจะได้ศึกษาธรรมะจากพระอาจารย์ผู้มีชื่อเสียง ทันทีที่มาถึงเมือง เรียวเนนไปขอให้เต็ตสึกยะ พระอาจารย์ชื่อดังให้รับเธอเป็นศิษย์
แต่เมื่อพระอาจารย์มองเห็นเธอครั้งแรก ท่านก็ปฏิเสธทันที “เจ้าเป็นคนที่มีความงามเกินไป” พระอาจารย์กล่าว “ความงามของเจ้าจะเป็นอุปสรรคในการฝึกเซน”
เรียวเนนรู้สึกผิดหวัง แต่เธอก็ไม่ยอมแพ้ เธอเดินทางต่อไปยังวัดของพระอาจารย์ฮะคุโอะ ซึ่งก็ได้รับการปฏิเสธเช่นเดียวกัน เพราะความงามของเธอจะทำให้คนอื่นเกิดความวุ่นวายและความไม่สงบ
แต่เรียวเนนไม่ยอมแพ้ เธอตัดสินใจที่จะพิสูจน์ความตั้งใจของตนเอง ด้วยการเอาเหล็กร้อน แตะบนใบหน้าของตัวเอง เธอทำลายความงามที่เป็นอุปสรรคจนหมดสิ้น ในไม่ช้าใบหน้าของเธอก็เปลี่ยนไป ไม่เหลือรอยเดิมที่เคยดึงดูดผู้คน
เมื่อฮะคุโอะเห็นความตั้งใจที่เด็ดขาดของเธอ ท่านจึงยอมรับเธอเป็นศิษย์
หลังจากที่เรียวเนนได้รับการยอมรับเป็นศิษย์ เธอรู้สึกถึงการเปลี่ยนแปลงในใจของตนเอง เธอเข้าใจว่าความงามไม่ใช่สิ่งที่สำคัญที่สุดในชีวิต แต่การตระหนักรู้ในธรรมะและการปฏิบัติธรรมต่างหากที่เป็นสิ่งสำคัญ
ในวันที่เธอได้รับการยอมรับจากฮะคุโอะ เรียวเนนได้เขียนกลอนหนึ่งไว้บนกระจกเล็ก ๆ เพื่อระลึกถึงเหตุการณ์สำคัญนี้
“ในช่วงเวลาที่ข้าเคยรับใช้จักรพรรดินี ข้าหอมธูปและแต่งตัวงดงามเพื่อให้หอมฟุ้งไปในอากาศ ตอนนี้ ข้าเป็นเพียงคนเดินทางไร้บ้าน ข้าต้องเผาหน้าของตัวเองเพื่อเข้าสู่วัดเซน”
เมื่อเรียวเนนใกล้จะสิ้นชีวิต เธอเขียนกลอนอีกบทหนึ่งเพื่อสรุปการตระหนักรู้ในชีวิตของเธอ:
“หกสิบหกครั้งที่ดวงตาของข้าได้เห็นความเปลี่ยนแปลงของฤดูใบไม้ร่วง
ข้าได้กล่าวถึงแสงจันทร์มากพอแล้ว
อย่าถามข้าอีกเลย
เพียงฟังเสียงของต้นสนในยามที่ไม่มีลมพัด”
ในที่สุด เรียวเนนก็ออกจากโลกนี้ไปด้วยความสงบและตระหนักรู้เต็มเปี่ยมในธรรมชาติของชีวิตและความไม่จีรังของทุกสิ่ง
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า…
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า… ความงามและความสำเร็จในโลกภายนอกไม่ใช่สิ่งที่ยั่งยืน สิ่งที่สำคัญที่สุดในชีวิตคือการตระหนักรู้ถึงความไม่เที่ยงของทุกสิ่งและการหาความสงบในธรรมะ ความตั้งใจจริงในการปฏิบัติธรรมสามารถทำให้เราผ่านพ้นอุปสรรคใด ๆ ได้ แม้กระทั่งการละทิ้งสิ่งที่เคยเป็นอุปสรรคในใจ
เรียวเนนตระหนักถึงความไม่เที่ยงของชีวิตและการปล่อยวางสิ่งที่ไม่จำเป็น เพื่อให้ได้เข้าใจลึกซึ้งในธรรมชาติของความจริงและการตระหนักรู้ในธรรมะ ที่ไม่ได้เกี่ยวข้องกับสิ่งภายนอก แต่เป็นการมองลึกเข้าไปในใจของตัวเอง
อ่านต่อ: เรื่องเล่าเรียบง่ายในแบบเซนให้คำตอบที่ธรรมะดี ๆ กับนิทานเซน
ที่มาของนิทานเรื่องนี้
การตระหนักรู้ของเรียวเนน (อังกฤษ: Ryonen’s Clear Realization) เรื่องราวนี้มีที่มาจากชีวิตของเรียวเนน (Ryonen) พระภิกษุหญิงชาวญี่ปุ่นผู้เกิดในปี 1797 เป็นหลานสาวของ “ชินเก็น” นักรบชื่อดังในประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น เรียวเนนเริ่มต้นชีวิตในฐานะสาวงามและกวีที่มีพรสวรรค์ ซึ่งได้รับการเลี้ยงดูในวังและมีโอกาสสูงในสังคม แต่เมื่อจักรพรรดินีที่เธอรับใช้เสด็จสวรรคตอย่างกะทันหัน เธอเริ่มตระหนักถึงความไม่แน่นอนของชีวิตและเลือกที่จะศึกษาธรรมะและฝึกฝนเซน
เมื่อเธอตัดสินใจที่จะบวชและทำตามความต้องการในใจ ครอบครัวของเธอกลับต่อต้านและบังคับให้เธอแต่งงาน เพื่อให้เธอมีลูกก่อนที่จะสามารถบวชได้ หลังจากเธอมีลูกครบตามจำนวนที่ครอบครัวต้องการ เธอก็ได้ตัดสินใจตัดผมและบวชเป็นพระภิกษุสาวชื่อเรียวเนน ซึ่งหมายถึงการ “ตระหนักรู้” หรือ “การเข้าใจในความจริง”
เรื่องราวของเรียวเนนมีการเล่าขานกันในวงการเซนเป็นตัวอย่างของการปล่อยวางและการตระหนักรู้ในธรรมะ โดยเฉพาะในเรื่องของการละทิ้งสิ่งภายนอก เช่น ความงาม และการหาความสงบจากการฝึกฝนจิตใจอย่างแท้จริง เธอเป็นตัวอย่างของการหาความสุขจากภายในมากกว่าการพึ่งพาสิ่งภายนอก
การตัดสินใจที่เด็ดขาดในการทำลายความงามเพื่อให้ได้รับการยอมรับในการฝึกฝนเซนเป็นการแสดงออกถึงความตั้งใจจริงและความเข้าใจในธรรมชาติของชีวิตที่ไม่เที่ยง แสดงให้เห็นว่าในทางเซน การปล่อยวางสิ่งที่เป็นอุปสรรคภายในจิตใจคือสิ่งที่สำคัญที่สุด
คติธรรม: “การตระหนักรู้ในความไม่เที่ยงของชีวิต คือการปล่อยวางสิ่งที่เป็นอุปสรรคในใจ เพื่อให้เราเข้าถึงความสงบภายในและเข้าใจธรรมชาติที่แท้จริงของทุกสิ่ง”