ในชีวิตเรา การเผชิญกับอันตรายหรือความท้าทายต่าง ๆ ในชีวิต ไม่ได้ขึ้นอยู่กับความกล้าเพียงอย่างเดียว แต่ยังเกี่ยวกับปัญญาและไหวพริบอีกด้วย
โดยมีนิทานชาดกเรื่องหนึ่ง ที่เล่าถึงปูผู้ชาญฉลาด ที่ใช้ความคิดอย่างรอบคอบในการเอาชนะนกกระเรียนเจ้าเล่ห์ และหลีกเลี่ยงอันตรายที่มาจากการหลอกลวง
เนื้อเรื่องนิทานชาดกเรื่องปูผู้ชาญฉลาดและนกกระเรียนเจ้าเล่ห์
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ณ ดินแดนแห่งหนึ่ง ที่มีอากาศร้อนอบอ้าวไม่มีฝนตกมาเป็นเวลานาน บ่อน้ำที่มีทั้งปลามากมายและปูอาศัยอยู่ก็เริ่มแห้งขอด น้ำลดลงจนเหลือเพียงเล็กน้อย ปลาทุกตัวต่างพากันวิตกกังวล พวกมันจึงตัดสินใจจัดการประชุมใหญ่
“เราควรจะย้ายไปที่อื่นที่มีน้ำมากกว่านี้” ปลาตัวหนึ่งที่มีสติปัญญาได้พูดขึ้น
ขณะที่ปลากำลังปรึกษากันอยู่นั้น นกกระเรียนตัวหนึ่งที่แอบฟังอยู่ก็เข้าไปพูดว่า “ข้ารู้จักบ่อน้ำที่เต็มไปด้วยน้ำ ข้าจะพาเจ้าไปเอง”
เมื่อได้ยินเช่นนั้น ปลาทุกตัวต่างไม่เชื่อใจนกกระเรียน เพราะพวกมันรู้ดีว่านกกระเรียนมักมีพฤติกรรมแอบแฝงไปด้วยเล่ห์เหลี่ยม
แต่ปลาที่ฉลาดที่สุดตัดสินใจไปกับนกกระเรียนเพื่อพิสูจน์ว่าบ่อน้ำที่นกกระเรียนพูดถึงนั้นมีจริงหรือไม่
เมื่อพวกเขามาถึงบ่อน้ำที่นกกระเรียนพาไป ปลาฉลาดตัวนั้นรู้สึกดีใจอย่างมากเมื่อเห็นน้ำมากมายในบ่อนั้น เขากล่าวกับปลาตัวอื่น ๆ ที่ยังคงอยู่ในบ่อว่า “ที่นั่นมีน้ำมากมายจริง ๆ เราควรจะไปที่นั่นกัน”
หลังจากนั้นทุกตัวต่างก็เห็นดีด้วย และตกลงที่จะย้ายไปยังบ่อน้ำใหม่ แต่ปูตัวหนึ่งที่มีสติปัญญาก็ยังคงกังวลและตั้งคำถามในใจว่าบ่อน้ำนี้จะปลอดภัยจริงหรือไม่
วันแล้ววันเล่า นกกระเรียนพาทุกตัวไปทีละตัว แต่แล้วเรื่องน่ากลัวก็เกิดขึ้น เมื่อทุกครั้งที่น
กระเรียนพาไป เขาก็ได้กินปลาไปทีละตัว บางครั้งกินบนทางเดิน บางครั้งกินเมื่อถึงที่หมาย
จนกระทั่งเหลือเพียงปูตัวเดียวที่ยังไม่ถูกกิน
ในที่สุด ปูตัวสุดท้ายก็ถูกนกกระเรียนพาไปบ่อน้ำใหม่ ขณะที่กำลังเดินไป ปูเริ่มสังเกตเห็นกระดูกปลามากมายที่กระจัดกระจายอยู่ตามทางเดิน บางครั้งยังมีเศษชิ้นส่วนของปลาเหลืออยู่ในหญ้า
ปูเริ่มสงสัยและคิดว่า “ไม่น่าใช่เรื่องบังเอิญที่ปลาเหล่านั้นหายไปทีละตัว” ปูเริ่มระมัดระวังตัวมากขึ้นและตามนกกระเรียนไปอย่างช้า ๆ
ในขณะที่เดินไป นกกระเรียนก็ไม่รู้ว่าปูสังเกตเห็นอะไรบางอย่างและเริ่มเอาใจใส่ความผิดปกติ
ทันใดนั้น ปูได้คิดออกว่า “นกกระเรียนคงกำลังหลอกพวกเราให้ไปที่นั่นเพื่อกินพวกเราอย่างแน่นอน”
ในทันใดนั้น ปูตัวนั้นก็ใช้ปัญญาที่มีและคิดหาวิธีแก้แค้น นกกระเรียนพยายามจะพาปูไปยังที่ที่ไม่มีใครอยู่ แต่ปูคิดได้ว่าเมื่อพวกมันอยู่ใกล้แหล่งน้ำและห่างจากพื้นที่ที่ไม่มีใครเห็นแล้ว นี่แหละคือเวลาที่ต้องจัดการ
ทันทีที่นกกระเรียนหันมาด้วยท่าทางมองไม่เห็นอะไร ปูก็ใช้กรงเล็บจับคอของนกกระเรียนอย่างแน่นหนา
นกกระเรียนดิ้นรนอย่างสุดชีวิต แต่ไม่สามารถหลุดพ้นจากการจับของปูได้เลย
ในที่สุด ปูก็จัดการกับนกกระเรียนได้สำเร็จ ทำให้นกกระเรียนไม่สามารถทำร้ายใครได้อีกต่อไป
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า…
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า… การใช้สติปัญญาและความฉลาดในการแก้ปัญหาช่วยให้เราสามารถเอาชนะสถานการณ์ที่ยากลำบากได้ แม้ในเวลาที่ดูเหมือนจะไม่มีทางออก
การที่ปูสามารถใช้ความชาญฉลาดในการจัดการกับนกกระเรียนเจ้าเล่ห์ได้ แสดงให้เห็นว่า ไม่จำเป็นต้องใช้กำลังในการเอาชนะผู้อื่น แต่การมีสติและความรอบคอบย่อมช่วยให้เราหาทางออกได้เสมอ
ที่มาของนิทานเรื่องนี้
นิทานชาดกเรื่องปูผู้ชาญฉลาดและนกกระเรียนเจ้าเล่ห์ (อังกฤษ: The Wise Crab and the Crane) จัดอยู่ในหมวดสัตว์ชาดก หรือชาดกที่พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นมนุษย์ มีจุดมุ่งหมายเพื่อแสดงให้เห็นถึงความเฉลียวฉลาดในการใช้สติปัญญา เพื่อเอาชนะความยากลำบากและหลีกเลี่ยงอันตรายจากผู้ที่มีเจตนาร้าย
พระพุทธองค์ทรงเล่าเรื่องนี้ขึ้นเมื่อมีภิกษุในพระพุทธศาสนาบางรูปที่มักจะถูกหลอกให้ไปในทางที่ไม่ดี เพราะความไว้ใจและการไม่ระมัดระวัง พระองค์จึงตรัสชาดกเรื่องนี้เพื่อสอนให้เข้าใจว่าการใช้ปัญญาและการมองหาความจริงในสิ่งที่เราได้ยินหรือเห็นจะช่วยป้องกันตัวเองจากการถูกหลอก และการมีสติในทุกสถานการณ์สามารถช่วยให้เราเอาชนะความเล่ห์เหลี่ยมต่าง ๆ ได้
ในชาตินั้น พระองค์ทรงเสวยพระชาติเป็นปูที่ฉลาด ซึ่งใช้สติปัญญาในการเอาชนะนกกระเรียนที่พยายามหลอกกินปลาและสัตว์อื่น ๆ โดยใช้ความรู้ที่มีอยู่ในตัวเพื่อปกป้องตัวเองและคนอื่นจากอันตราย
ชาดกเรื่องนี้จึงสอนให้เรารู้ว่าการใช้สติปัญญาจะทำให้เราฉลาดในการจัดการกับปัญหาและหลีกเลี่ยงความเสียหายได้ในที่สุด
คติธรรม: “การใช้สติปัญญาและความรอบคอบในการตัดสินใจ จะช่วยให้เราสามารถเอาชนะอันตรายและความเล่ห์เหลี่ยมของผู้อื่นได้ แม้ในสถานการณ์ที่ยากลำบาก”