ในเมืองหนึ่งใต้ต้นไม้ใหญ่มีชายหัวโล้นคนหนึ่งที่มักจะรู้สึกรำคาญกับแมลงวันที่บินมาตอมอยู่บนศีรษะของเขา ทุกครั้งที่มันบินวนไปมา เขาพยายามขับไล่มันด้วยการตีหรือปัดไปมา แต่กลับไม่สามารถทำได้ดั่งใจและยังทำร้ายตัวเองมากกว่าที่จะกำจัดแมลงวันออกไปได้
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ถึงความสำคัญของการควบคุมอารมณ์และการพิจารณาผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นก่อนที่จะลงมือทำอะไรอย่างรีบเร่ง เรื่องราวจะเป็นเช่นไร กับนิทานอีสปเรื่องชายหัวล้านกับแมลงวัน
เนื้อเรื่องนิทานอีสปเรื่องชายหัวโล้นกับแมลงวัน
กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้วในวันที่แดดแรงจ้าเหมือนจะเผาผิว ชายหัวโล้นเดินออกมาจากบ้านพร้อมผ้าเช็ดหน้าในมือ หวังหาที่พักใต้ร่มไม้ใหญ่ริมทาง เขาหย่อนตัวนั่งลงบนพื้นหญ้าและหลับตา พยายามสูดอากาศสดชื่นเพื่อพักผ่อนจากความเหนื่อยล้า แต่ยังไม่ทันจะได้พักดี เสียงหึ่ง ๆ ของแมลงวันก็ดังขึ้น มันบินวนรอบศีรษะของเขา รบกวนความเงียบสงบที่เขาต้องการ
“เจ้าตัวน่ารำคาญ ไปให้พ้น!” ชายหัวโล้นเปิดตาและปัดมือไล่ แต่แมลงวันไม่สนใจ มันบินกลับมาวนรอบศีรษะเขาอีกครั้ง คราวนี้เขารู้สึกรำคาญจนต้องลุกขึ้นและตะโกน
“เจ้ามันจะรบกวนข้าไปถึงเมื่อไหร่!?”
แมลงวันไม่ตอบ แต่มันกลับบินเกาะที่กลางศีรษะโล้นของเขา ชายหัวโล้นกัดฟันและคิดว่า “ข้าจะไม่ปล่อยให้เจ้าหนีรอดไปได้อีก” เขายกมือตบลงเต็มแรงไปที่หัวของตัวเอง หวังจะจับแมลงวันให้ได้ แต่แมลงวันกลับบินหนีทันเวลา เขาตีถูกศีรษะตัวเองจนรู้สึกเจ็บปวดและหน้าซีด
“โอ้ย!” เขาร้องพร้อมกับขมวดคิ้วและกุมหัวด้วยความเจ็บปวด น้ำตาซึมจากแรงตบที่เขาใช้เต็มแรง เขาหันไปมองแมลงวันที่บินวนใกล้ ๆ และได้ยินเสียงหัวเราะเยาะของมัน
แมลงวันพูดด้วยเสียงเสียดสี “เจ้าพยายามทำร้ายข้าเพียงเพื่อระงับความรำคาญ แต่สุดท้ายเจ้ากลับทำให้ตัวเองเจ็บหนักยิ่งกว่าเสียอีก”
ชายหัวโล้นหายใจแรงและตอบด้วยเสียงที่สั่นเครือจากความโกรธ “ข้ายอมเจ็บมากกว่านี้ก็ได้ หากข้าสามารถกำจัดแมลงที่น่ารังเกียจอย่างเจ้าได้!”
แมลงวันหัวเราะเยาะเย้ยอีกครั้งก่อนจะบินจากไป ทิ้งให้ชายหัวโล้นนั่งเงียบอยู่คนเดียว เขารู้สึกถึงความเจ็บที่ศีรษะและความรู้สึกอายที่ปะปนกัน ความคิดสะท้อนกลับทำให้เขาตระหนักว่า ความโกรธที่ไม่ยั้งคิดอาจทำให้เขาทำร้ายตัวเองมากกว่าการจัดการปัญหาจริง ๆ ตั้งแต่นั้นมา ชายหัวโล้นเรียนรู้ที่จะสงบสติอารมณ์และไม่ปล่อยให้ความโกรธครอบงำเขาอีก
ชายหัวโล้นนิ่งไปครู่หนึ่ง ความโกรธที่เคยปะทุค่อย ๆ ลดลง กลายเป็นความรู้สึกสำนึกผิด เขาหัวเราะเบา ๆ ให้กับตัวเอง “ข้าช่างโง่เขลาจริง ๆ แค่แมลงวันตัวเล็ก ๆ ยังทำให้ข้าโมโหจนทำร้ายตัวเองได้”
เขานั่งลงที่เดิม แต่คราวนี้เขามองเห็นความจริงของตัวเองว่า การโกรธจนสูญเสียการควบคุมทำให้ตนทำเรื่องที่ไม่คุ้มค่า ตั้งแต่วันนั้น ชายหัวโล้นจึงเรียนรู้ที่จะสงบใจและไม่ปล่อยให้ความโกรธครอบงำเขาได้อีก
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า…
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่าสอนให้รู้ว่า ความโกรธและการขาดสติอาจทำให้เราทำสิ่งที่ไม่คุ้มค่าและเป็นโทษต่อตัวเอง แม้ว่าเราจะมีเหตุผลที่ดีในการโกรธ แต่หากเราไม่ระมัดระวังและปล่อยให้ความโกรธครอบงำ การกระทำที่ตามมาอาจทำให้เราทำร้ายตัวเองมากกว่าที่ตั้งใจจะแก้ปัญหา การเรียนรู้ที่จะระงับอารมณ์และพิจารณาการกระทำอย่างมีสติจึงเป็นสิ่งสำคัญในการใช้ชีวิต
ที่มาของนิทานเรื่องนี้
นิทานอีสปเรื่องชายหัวโล้นกับแมลงวัน (อังกฤษ: The Bald Man and the Fly) ปรากฏในคอลเลกชันแรกสุดของนิทานอีสป ถูกจัดอยู่ในลำดับที่ 525 ของ Perry Index (Perry Index คือดัชนีการจัดหมวดหมู่ของนิทานอีสปที่รวบรวมและจัดลำดับโดย Ben Edwin Perry เพื่อใช้ในการศึกษาและอ้างอิงนิทานอีสปอย่างเป็นระบบ) เนื้อหากล่าวถึงชายหัวโล้นที่ถูกแมลงวันกัดและพยายามตีจุดนั้น แมลงวันเยาะเย้ยเขาโดยชี้ว่าการตอบโต้เช่นนี้ทำให้เขาเจ็บตัวเอง ชายหัวโล้นตอบว่าเขายอมเจ็บมากกว่านี้เพื่อกำจัดสิ่งที่น่ารังเกียจ
นิทานเรื่องนี้แสดงให้เห็นว่าผู้ที่กระทำความผิดโดยไม่เจตนาควรได้รับการอภัย ในขณะที่ผู้ที่ทำร้ายผู้อื่นโดยเจตนาควรถูกลงโทษอย่างถึงที่สุดตามความเหมาะสม